مبانی زیست شناسی

هدف از این دوره، آشنایی کامل شما عزیزان با مبانی زیست‌شناسی است. این مبانی شامل شناخت مولکول‌های زیستی، سلول و بافت می‌شود که پایه‌ای‌ترین مفاهیم زیست‌شناسی را تشکیل می‌دهند. تسلط بر این مفاهیم، به درک بهتر موضوعات پیشرفته‌تر کمک شایانی خواهد کرد.
مولکول زیستی

مولکول‌های زیستی، ساختارهایی هستند که در دنیای غیرزنده یافت نمی‌شوند. این مولکول‌ها به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
کربوهیدرات‌ها (قندها)
مونوساکاریدها: گلوکز (۶ کربنه)، فروکتوز (۶ کربنه)، پنتوز (۵ کربنه).
دی‌ساکاریدها: ساکارز (گلوکز + فروکتوز)، لاکتوز (گلوکز + گالاکتوز)، مالتوز (گلوکز + گلوکز).
پلی‌ساکاریدها: نشاسته، گلیکوژن، سلولز.
لیپیدها
تری‌گلیسیریدها: شامل گلیسرول و سه اسید چرب، که ساختار اصلی روغن و چربی را تشکیل می‌دهند.
کلسترول: در ساختار برخی هورمون‌ها نقش دارد.
پروتئین‌ها
شامل کربن، اکسیژن، هیدروژن و نیتروژن.
واحد سازنده: آمینواسیدها.
نقش‌ها: انقباض ماهیچه‌ها، انتقال مواد در خون، عبور مواد از غشای یاخته، و فعالیت آنزیمی.
نوکلئیک‌اسیدها
شامل DNA و RNA.
ترکیبات: فسفات، بازهای آلی و قند.
بازهای DNA: آدنین، تیمین، سیتوزین، گوانین.
بازهای RNA: آدنین، یوراسیل، سیتوزین، گوانین.


سلول
سلول کوچک‌ترین واحد حیات است که دو نوع دارد:
پروکاریوتی: مانند باکتری‌ها.
یوکاریوتی: مانند گیاهان و جانوران.
اجزای سلول:
غشا: مرز بین داخل و خارج سلول، شامل لیپید، پروتئین و کربوهیدرات.
سیتوپلاسم: شامل ماده زمینه‌ای و اندامک‌ها.
هسته: مرکز کنترل فعالیت‌های سلول.
اندامک‌ها:
ریبوزوم: ساخت پروتئین.
شبکه آندوپلاسمی:
صاف: ساخت لیپید.
زبر: ساخت پروتئین.
دستگاه گلژی: بسته‌بندی و ترشح مواد.
میتوکندری: تولید انرژی.
لیزوزوم: تجزیه مواد و نقش در دفاع بدن.
سانتریول: نقش در تقسیم سلولی.
ریزکیسه‌ها: جابه‌جایی مواد.

بافت‌های جانوری
بافت‌های جانوری شامل چهار دسته اصلی هستند:
بافت پوششی
تک‌لایه:
سنگفرشی: دیواره مویرگ، یاخته‌های دیواره حبابک.
استوانه‌ای: معده و روده.
مکعبی: نفرون.
چندلایه:
سنگفرشی: دهان، مری، پوست.
بافت پیوندی
سست: تعداد زیاد یاخته‌ها، انعطاف زیاد.
متراکم: رشته‌های زیاد، انعطاف کم (مانند رباط‌ها و زردپی)

چربی: ذخیره انرژی، عایق حرارتی.
خون: بافت پیوندی شامل پلاسما و یاخته‌های خونی.
غضروف: در سر استخوان‌ها، بینی، نای و غیره.
استخوان: فشرده و اسفنجی.
بافت ماهیچه‌ای
صاف: تک‌هسته‌ای، غیرارادی، حرکت کند.
اسکلتی: چندهسته‌ای، ارادی، حرکت سریع.
قلبی: یک یا دو هسته‌ای، غیرارادی، سریع.
بافت عصبی

نورون: یاخته اصلی بافت عصبی شامل دندریت، جسم یاخته‌ای، اکسون.
نوروگلیا: یاخته‌های پشتیبان نورون.
این مباحث پایه‌ای، سنگ بنای درک بهتر زیست‌شناسی و فهم ارتباطات زیستی است.